Mehmed Âkif’den bugün ve yarınlara-2 - Selahaddin E. ÇAKIRGİL

Ä°nisiyatif ve iktidarı ele geçirenler, kendilerine karşı çıkanlara, ‘Bu iÅŸ, behemehal (mutlaka)yerine getirilecektir; amma, muhtemel ki bazı kelleler koparılacaktır!’ diyorlardı ve bunun için kurdukları dâraÄŸaçları da ‘meyva’larını bol bol vermeye baÅŸlamıştı.

***

Âkif, Ã§etin bir inanç ve fikrî mücadele adamıydı. Karşısında, kendisine ‘Molla Sırat’ diyen ve kendisinin de ‘zangoç’ dediÄŸi Tevfik Fikret vardı ve her ikisi de, kendi dönemlerindeki kutuplaÅŸmanın sembol isimleriydi. Tevfik Fikret’in sıkı bir takipçisi olan bir ismin liderliÄŸinde yükseltilen ‘BatılılaÅŸma-YabancılaÅŸma’ cereyanına karşı Ã‚kif ‘Ä°slâmcılık ve Ä°slâm BirliÄŸi’  idealinin bayrağını yükseltiyordu. Ve BatılılaÅŸma cenahı, ‘jakobenist -tepeden inmeci’ ve yöntemlerle inisiyatifi ele geçirip kelleler kopararak ‘inkilab’ yapmaya baÅŸlayınca, Ã‚kif, pes etmeyip, mücadeleyi zamana yaymak için, mevzi deÄŸiÅŸtirmek ihtiyacını hissetti ve kısa süre öncesine kadar Osmanlı vatanının bir köşesi olan ve kendisinin de memur olarak bulunduÄŸu Mısır’a gitti.

Böyleyken, Ã‚kif’in, sadece ‘ÅŸapka inkilabı’na karşı çıktığı için ülke dışına gittiÄŸi’ ÅŸeklindeki yaygın kanaat yanlıştır. Çünkü o, yapılanların genel mentalitesine karşı idi ve nesiller boyu sürecek, uzun soluklu bir mücadeleyi gerektirdiÄŸini düşünüyordu.

Ama ilginç bir mücadele yürütülüyordu. M. Kemal, güçlü bir muhalifi olan Ã‚kif’in gitmesine raÄŸmen, onun ‘Ä°stiklal Marşı’na dokunmamıştı. Ã‚kif de, -halkıyla arasındaki köprülerin tamamen atılmaması için olsa gerek-, derin bir sessizliÄŸi benimsemiÅŸti.

***

Yürütülen ‘inkilab’lar halkın temel hayatî köklerine ve deÄŸerlerine karşı korkunç bir saldırı mahiyetinde idi. Bu saldırılar, emperyalist devletlerden tam destek alıyordu. Büyük müslüman toplum ise savaÅŸların getirdiÄŸi fakr’u zarûret ve maddî açıdan tükenmiÅŸlik haliyle ağır bir psikolojik ÅŸok ve büyük sosyal travma etkisi altındaydı.

***

Âkif, nisyana / unutulmuÅŸluÄŸa terkedildiÄŸi 11 yıllık uzletten sonra Ä°stanbul’a döndüğünde, nice dostlarının kendisinden uzak durmak zorunda olduklarını hissettiren davranışlarıyla yeni bir hüsran daha yaÅŸadı.

Vefatından sonra ise.. Yeni rejimin resmî ideologları, onu karalamak için birbirleriyle yarışa girmişlerdi.

Hasan Âli Yücel,  4.1.1937’de ’ Âkif, Asr-ı Saadet dönemine inanırdı, imanında samimî idi.. Ama, cemiyyet telakkisi geri idi..  Cemiyette gördüğü deÄŸiÅŸmelere inanmadı ve inanmadığı için de uymadı.’ derken; Falih Rıfkı ise, 20.1.1937 tarihli Yedigün’de, ’Âkif …türk olduÄŸu kadar arab, arab olduÄŸu kadar Osmanlı, aşırı ümmetçi idi ve vatanperverliÄŸi, müslümanlık âlemi geniÅŸliÄŸindedir. (...)biz, ne Çanakkale’ye, ne de Anadolu Ä°htilali’ne onun gözü ile bakamayız. (...)Şüphesiz bütün inkılaplarımızın, layisizmin, (...) aleyhinde idi.’  diyordu. Aynı kiÅŸi, Ã‚kif’le ilgili bir baÅŸka yazısında da, ’Osmanlı - Ä°slam ideolojisiile kemalizm ideolojisitam tezad halindedir’ tespiti yapıyordu.

Ä°smail Habib Sevük, Ã‚kif’i, ’Vatan’ı, bayrakla deÄŸil, minareyle ölçerdi...’ diye aÅŸağılamıştı, aklınca.. ’Ateist’  Nurullah Ataç ise, 30 Ä°kinci Kânun 1937 tarihli AkÅŸam gazetesinde, ’Suhbet’ köşesinde, Ã‚kif’i ÅŸair bile saymıyor, ’mahalle kahvesi hatibi’ diye istiskale yelteniyordu.

Onu, müslümanlar arasından bazı isimler bile, yazık ki, ’Dürüst, namuslu küçük kafiyeci’ olarak niteleyebilmiÅŸtir.

Âkif nesiller boyudur, okunuyor. Ama onu edebî açıdan bile ’yok’ sayanlardan geride kalan nedir?

***

’DoÄŸrudan doÄŸruya Kur’an’dan alıp ilhamı, / Asrın idrakine söyletmeliyiz Ä°slam’ı..’ diyen Mehmed Âkif’i bir-iki makalede anlatmanın imkansızlığı açık.. Bu iki yazı, onu yüceltmek veya hatasız göstermek için deÄŸil, ’vefatının 80. Yıldönümünde de dualarla analım’diye yazıldı.

STAR